PIERWSZA TRASA HISTORYCZNA

1.      Śladami walk narodowo – wyzwoleńczych (Powstanie Listopadowe,  Powstanie Styczniowe)

 

A.      Pomnik Gen. Józefa Dwernickiego (Plac T. Kościuszki)

Dłuta Zygmunta Kaczora, wybitnego rzeźbiarza urodzonego w Stoczku Łukowskim (Zgórznica), odsłonięty w lutym 1992 roku w 161 rocznicę bitwy pod Stoczkiem. Upamiętnia postać Generała  - dowódcy polskich oddziałów pierwszej zwycięskiej bitwy powstania listopadowego. W uznaniu zasług mieszkańcy Stoczka nadali imię generała Dwernickiego Szkole Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącemu, ulicy i miejscowemu Klubowi Sportowemu.

B.      Pomnik ofiar walk o niepodległość zwany potocznie Pomnikiem ofiar II wojny światowej.       (ul. Piłsudskiego)

Wzniesiony w  roku 1947, jak podaje akt erekcyjny „na miejscu męczeńskiej śmierci 2 bohaterów mieszczan tutejszych zamordowanych przez carski despotyzm w roku 1863 za walkę o wolność Polski(…) i ku czci tych wszystkich, którzy w więzieniach i obozach hitlerowskich życie swe Ojczyźnie w ofierze złożyli”. Akt erekcyjny jest wyrazem odwagi mieszkańców Stoczka, którzy w trudnym okresie historycznym przekazali następnym pokoleniom informację o męczeńskiej śmierci rewolucyjnego burmistrza Miasta z okresu powstania styczniowego.

C.      Zbiorowa mogiła powstańców styczniowych (stary? cmentarz niegrzebalny przy ul. Polnej)

Miejsce pochówku powstańców styczniowych poległych w potyczkach z wojskami carskimi pod Różą i Kapicami w okolicach Stoczka.  W 1916 roku z okazji 125 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja społeczeństwo Stoczka w miejscu zbiorowej mogiły powstańców postawiło potężny dębowy krzyż, na którego ramionach wyryto daty: 1863 – 1916, dzisiaj  w tym miejscu stoi krzyż metalowy.

D.     Groby powstańców styczniowych  na cmentarzu parafialnym (ul. Kościelna)

Wśród zachowanych mogił  odnaleźć można nagrobek  ks. Tomasza Nowackiego proboszcza miejscowej parafii – zmarłego w 1867 roku w dwa lata po powrocie z zesłania za udział w powstaniu, oraz powstańca porucznika Teofila Lebiedziewicza)

E.      Krzyż pamiątkowy na Szubienicznym Polu  (ul. Kościelna)

Wzniesiony na miejscu straceń mieszkańców Stoczka i okolic, w tym  uczestników zrywów narodowo – wyzwoleńczych.

F.       Pomnik Tadeusza Kościuszki

Najstarszy pomnik w Stoczku wzniesiony w 1917 roku (jeszcze za okupacji pruskiej) w stulecie śmierci Naczelnika Powstania Kościuszkowskiego. W odsłonięciu pomnika uczestniczyła Helena Mniszkówna, która przedstawiła życiorys Tadeusza Kościuszki.

G.     Pomnik Bitwy pod Stoczkiem (pod wsią Zgórznica)

Wzniesiony w 1931 roku w stulecie bitwy pod Stoczkiem na wzgórzu, z którego gen. Dwernicki dowodził polskimi oddziałami podczas pierwszej zwycięskiej bitwy powstania listopadowego. Szczegółowe informacje o przebiegu bitwy umieszczone są na tablicach znajdujących się przy pomniku.

H.     Pomnik POW w Czterech Brzózkach (przy trasie siedleckiej w okolicy wsi Zgórznica)

Wzniesiony 1918 roku  według ustnych przekazów na miejscu zbiorowej mogiły powstańców listopadowych poległych w bitwie pod Stoczkiem. Było to miejsce  konspiracyjnych spotkań żołnierzy rejonu stoczkowskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. 

I.        Pomnik Ignacego Braulińskiego z POW (ul. Sikorskiego)

Wzniesiony w 1928 roku w dziesiątą rocznicę śmierci Ignacego Braulińskiego – żołnierza Polskiej Organizacji Wojskowej poległego podczas rozbrajania Niemców w Stoczku 11 listopada 1918 roku.  

J.  Kościół parafialny (ul. Piłsudskiego)

Kościół w stylu neogotyckim zaprojektowany  prawdopodobnie przez architekta Józefa Piusa Dziekońskiego,  zbudowany w latach 1909 – 1923, konsekrowany w 1934 roku. W przedsionku znajdują liczne tablice o treści patriotycznej, w tym kopia mosiężnej tablicy z pomnika bitwy pod Stoczkiem. W stoczkowskim kościele w  latach 1861 – 1862  głosił kazania (miedzy innymi słynne kazanie o pszenicy i kąkolu)  ksiądz Stanisław Brzóska – bohater powstania styczniowego.